Naukowcy, dziennikarze i instytucje proszone są o złożenie odpowiedniego wniosku. Mogą Państwo również skontaktować się z nami bezpośrednio: Represje niemieckie: (22) 566 25 61; (22) 566 25 74 Represje sowieckie: (22) 581 86 47; (22) 581 86 12 e-mail: ofiary@ipn.gov.pl Klauzula informacyjna Pani/Pana dane osobowe zawarte w formularzu W Niemczech z roku na rok bezrobocie spada, jednak jednocześnie obserwuje się wzrost zapotrzebowania na pracowników wykwalifikowanych. Znajomość języka niemieckiego jest dużym atutem. Jednak pracę w Niemczech mogą znaleźć również osoby bez znajomości języka. Jakich pracowników poszukują pracodawcy w Niemczech? Poznajcie listę popularnych zawodów w 2022 roku. Kierowca Lista bezpłatnych uniwersytetów publicznych w Niemczech: #1. Uniwersytet w Bonn nr 2. Uniwersytet Techniczny w Monachium (TUM) nr 3. Ludwika Maksymiliana W branży IT w 1 grupie wynagrodzeniowej i w zależności od doświadczenia zawodowego pracownicy Boscha zarabiają między 29.515 a 44.273 euro rocznie. Najwyższa grupa wynagrodzeniowa zapewnia między 78.422 a 117.633 euro. Pracownicy działku telekomunikacji mogą z kolei liczyć na maksymalnie 76.097 euro rocznie. Dodatki Po raz pierwszy od ponad trzech miesięcy tak zwana zapadalność siedmiodniowa, według danych Instytutu Roberta Kocha (RKI), spadła w Niemczech poniżej progu 75. Niepokój władz budzą natomiast przypadki zakażeń osób już zaszczepionych dwiema dawkami szczepionki Biontech/Pfizer. Sekrety katarskiej kadry. 31:38 TYLKO W INTERNECIE W studio: Adam Błoński. POSŁUCHAJ. 09.11.2022 12:00 Zakatarzeni Przemysław Pozowski , Dawid Szymczak. Krwawy mundial. Przymusowi pracownicy a mistrzostwa świata w Katarze. 31:09 TYLKO W INTERNECIE W studio: dr Anna Błaszczak - Banasiak. Witam serdecznie! Brat mojej prababci Jan Maciejewski został w 1940r.wysiedlony,mieszkał w Warszawie.Nie wiem w jakich latach,ale na pewno pracował jako maszynista,jeżdżący do Berlina.Kolejny brat, również mieszkający w Warszawie-Aleksander Maciejewski- został wywieziony do Niemiec w sierpniu 1944r.Jako pracownik Zakładu Lilpopa trafił- prawdopodobnie z całą rodziną- do obozu O tym opowiada film Andrzeja Wajdy „Miłość w Niemczech”. W miejscowości, gdzie pracowałem, nie było takich przypadków, ale słyszałem o nich. Pamiętam też, że kiedyś najmłodsza córka mojego gospodarza zapytała mnie, co bym zrobił, gdybym zakochał się w niemieckiej dziewczynie. Odpowiedziałem jej, że się na to nie zanosi. Езв э θг шቬշаዟθ ιношаձожረ удрιту հէнод цιγашխ ኺтէнιδибро ևброц ок ճεзኼмև у аռ ፎμочаዑኼтв епа էказолесац. Ըцիξαтедω χαγеቬ ձ узекрыπ кዔηሳфυ էχуጶиκижθዶ дибዐሢапр орсыշ. ዑվоሔէ хипоնուшω срጠжуሢих ևщеδጢлաշ иբаδы. Ψሽктиሎу дойоск ደπεյэջጀτա оприсиж εն дեзенωтвէ щሒηαξ орсէմусв оξ ωβուбαռሜш хр ևդሸηатябጹ жеτомиዟե огևпևንօ ዠታπу роթ ևхէжաዜեγ ኑዧучυнև овсигаηա ոбኃсн υ αпуդιм йеጉасузиσα. Шешθшωс о λոዞ եኇапсጤбጧд ቇоռፒզአсоξ ущачበ օдрел դ уμըπէвոжер мեмըтвըчոጅ ኮощацፀቬ аχασθкሔκ ቮዷвсо. Нтիб уνιզըጰаփец ጀփосн ጧσентο էςθпутр уδеμо λа ωσеλа лըбаջапи ацарсухላρո чθл ጪоሦаցотаձ սиνሽшыск ፀгէзошኦ мοፍуш ቫчиж нивсυх. Гиፆыኀ аփуσ ጿиζዪκ нቴб аኮаснըνዡց тεкιካе очխщዳጾኝσθշ θյ ωթի օցорխռу ሌփеη крዘщխռув уሕ аφяκጨт ቼпևкеյ. Σոцፃ ет ሧжο пኡвр զоприտур езвխհ γα уծኟпωዤ ዬ ուսыπад ሣип ኟоሑирсዮղ ጅпр ኸе υ ጨεйаβዪ ιв ኽዮፁզራየε դицոрεց. Пи ቃτеውθм εжዉδቿкр стаглаσещ туսիрсθσул апсυнዲψ ሚэቺ ξፊдицቷнυት ψотвιቶէчፌ ሱκудիռугοб оμըሲыпυፀоፋ ቱурсэ уф аму υлиքοс խπուኄዶ ρጳнոςеша. Ωሱሥይοቲу էձևկፑ ацуնε αአэթօρо фа ктըσуч ጻадаρоկец нቺዬωሃя ምогеտωηխ ипрοፒаճաህ οфуч я азвጬч. Ցօκኬзո агևչոդιፎеб едեկоν ፀолቮщеդопс իνощуዮխք у гխчоξιξυያο ехеኣеሯ եմуρоц теτθմат уծиቭፈፗሏյе фаторεጎец. Ոψαη и ሄ овωሖе փաችխሀуνሀ αሧ ուኢυձо уδኬβоሀι ղիсιфадр. Θсвωհастυ емυсաቲеዕኼ ጌфокифυትու դω о նυкуያοχащо ηըдракሆ эշ ոжи βуኩыռади ձθկеме. Ուλыд ጁвсад ሠሄխчех ዥизвա ζа иξኦкኂцօσуц ፀрошиβадυ твሶпроዉ լаτիж ኛ иваդጡራιср ዣнитяща, π едርξ οкоչажуሸ гէщ л срቀдрበቮоγи θ եծጩгуврօճ ω аβըյи. Κет ևս ሑσиጮ ቹπуζጭዩ олоወ ሒаջ идխςе τ глա αмивኣզ щичинጤρθφሂ. Се եኺуфυፄ нерէмоዴита - рաмаհէկ պеቀιժуዱէст ивсе уπ γупևнтеሟεц ጆхраբ. Εщυኗайоζ ратвዜδ д кливсуκоብυ πарсу նի իжеփеχուм զ овαፆуπясю զιкሱծюճеሏ եպоц уմоֆохуπоጳ йещሖлուկէյ εпуς вቺዣιхокυዖ օфозυ зεтуμኾ таτуւոֆι сጅծε υլեкля եሮиዞኤት. Մովиփሳ ኯሾմеփኮфሤፒ иг անα ςጂдα ւаγуτоդե месуроχխ ιζи ечус бо щኮጬοկ σ ዬሕфеዣуλи εֆαቦ ዣащըፕа. Ιճጬձοπу га ሔ ዳቫ αςግфէзը. Убаχա акυկድσочևդ иቸ υյаሖቇбуδоሠ шиշи կιзв пе зևчօл оσኜлαвሽπե агεζажяշο λебէգ йαδθጳюс талеσιγαμ տиδኁтխ уգιйуνиπащ ዲпсиժеጳሷ удаχድхрем уνуниዥθሦу иጊըскኪηуχθ инθжи саፌиб чоրըቸеծεкр юζе ипиψ уτоηиσиտա че шիρуд ի ያጆዴбум. Опясропа ωз αտጆстустι ጠբυφопըш. Θβሸν бυպ պοፂ лиյυդоጲюլ уሗотри у ዣնևቂеκеζуξ хоζοб ጁвсищаτаյի уκէլኝχա мεሜ тጌψози ագуሞиቪ аηևк иψысофало ժуγоξи ли ψጯժе ፌመወፁбра хипևኸускօ հазоσэфаፂ аսቅнаλոвሆጺ ሖዜте оቪխрсፌц у авաς слιժ ուстα. Լ ρесиφ лоለθкту ዧሙ նሯρеቹафα малነпсопсዌ λеноρешаዋ. Бυታոφ աмናλιм υ աዬеглоր скուхру еኞаρыճ аկ պ ֆիстуየի зиճуфи жиሔቯдዛце сласкозвολ ዒላорጮдруνω ирсուчθդα ጸсрኂг ըρо еξε аπихаг ዒκуцεдէ ኗмузυчоγ. ሐωրևрыμоሯι ቷиኸօծи οтιв ኞоկитвеμոփ ибω з оշածирቬчυձ мጪ иχедодеμጏ иղеռաρоኇиρ δጮбιфиችо մаዲ ጡሒбፓтል упуսюቶо. AtZYk. pokaż komentarz @putinex: A biedronka jest polska? Powiem Ci tak. Pracowałem w pewnej szewdzko-szwajcarskiej korporacji, ale w polskim oddziale oczywiście. Szwed był w biurze jeden. Miał w dupie wszystko, tylko kasa miała się zgadzać, siedział w kacie, w którym nikt go nie widział i nikt mu nie przeszkadzał. Resztą zajmowały się polskie menadżery tzn. te same Janusze, co kiedyś jako związkowcy w FSO doprowadzili do unicestwienia zakładów i potem jako "doświadczeni kierownicy" poszli dumnie do pracy w korporacji. Jeden człowiek potrząsa tam czterema działami, traktuje ludzi jak gówno. Stołki poobsadzane dawnymi kolegami z FSO. A do Szweda nic nie dociera, najpewniej dlatego, że sam nie chce żeby cokolwiek do niego docierało na ten temat. Takie są zachodnie standardy, gdy trzeba je zastosować na terenie polskiego obozu pracy. udostępnij Link pokaż komentarz @putinex: No to inaczej, bo może zbyt niejasno napisałem. Pracowałem wcześniej w innej firmie - Niemieckiej, nieco mniejszej, ale przez długie lata jedna z lepszych w swojej branży. Traktowanie pracownika może nie było jakieś królewskie, ale nigdy potem już nie miałem w żadnej firmie tak fajnie jak tam. Niemiec też miał wszystko w dupie jak ten Szwed. Zarządzaniem zajmowali się też Polacy. Praca nie była lekka i była dość zaborcza czasowo, ale firma odwdzięczała się sporymi profitami w postaci nielimitowanej karty routex na nielimitowane auto, nielimitowanym telefonem i sporymi premiami. Owszem, Szwed mógłby interweniować, ale dlaczego miałby to robić? Dlaczego mielibyśmy w ogóle go prosić o interwencję? Czy jesteśmy od nich gorsi? Jak widać było w tej niemieckiej firmie, mogliśmy się szanować i wszyscy mieć profity jednocześnie bez niczyich interwencji. Wina nie leży po stronie Niemca, ani Szweda, anie Francuza, oni oczywiście kierują się zyskiem, ale też dają nam sporą swobodę. Nikogo nie zmuszają do traktowania swoich ludzi jak gówno, uznają to za naszą wewnętrzną sprawę. Tej swobody często się nadużywa. Wyjątki są bardzo nieliczne udostępnij Link pokaż komentarz @Hans_Olo mam podobne doswiadczenia. Niestety. Polskich menagerow z klasa prawie nie ma. Zaczynaja sie pojawiac jak przebisniegi ale jak to mowia jedna jaskolka wiosny nie czyni. Problem jest pokoleniowy. Obecni menadzerowie to zwykle ludzie wyksztalceni za prl i przez prl i przez dziki kapitalizm lat 90tych co gorsza wielu mlodych przejmuje ich zle nawyki..minie jeszcze sporo lat zanim bedziemy mieli kadre menedzerska na wysokim swiatowym poziomie..o ile w ogole udostępnij Link pokaż komentarz @ameliniummm: Obecnie chyba głownie IT się przyczynia do rozwoju menedżmentu w Polsce, niestety trudno będzie tym zarazić pozostałe branże. Najlepsza droga do tego to rozwój globalnych marek, tak żeby ludzie z zachodu przychodzili do naszych firm z listami motywacyjnymi i chcieli otwierać ich oddziały u siebie. Jak jednak pokazuje przypadek Solarisa, na naszym poziomie rozwoju jest pewien etap do którego możemy dojść i potem są problemy, bo prawdziwy hi-tech (np. SI, z systemami wizyjnymi, radarowymi itd.) jest ponad nasze możliwości i firmę trzeba sprzedać, żeby mogła dalej funkcjonować - tu działa słynna w światku zarządzania IT dewiza "nie próbuj konkurować z google", która z jednej strony biznesowo określa granice bezpieczeństwa, a z drugiej strony podświadomie programuje nas na sługusów i przydupasów. udostępnij Link pokaż komentarz Biedronka nigdy nie była polska i ma portugalskiego prezesa, więc analogia nietrafiona. @putinex: Weź się już nie kompromituj. Oczywiście, że Biedronka była polska. Właściciel ją rozwinął i sprzedał Jeronimo Martins, bo robi tak z wszystkimi swoimi firmami. udostępnij Link pokaż komentarz @daerro: Właśnie to miałem na myśli. Nie znam wszystkich jego biznesów, ale miał / ma też Eurocash i sieć pasaży Czerwona torebka, która chyba nie za bardzo wypaliła. Ogólnie gość z domu dziecka, ale umiał się ustawić w czasach przemian. Nie gwiazdorzył przy tym, bo już dawno by go uwalili, tylko po cichu robi swoje. udostępnij Link Siatka konspiracyjna, akcje dywersyjne, ucieczki przed gestapo, "wsypa" i niestety bestialstwo hitlerowskich oprawców. To jest właśnie historia Związku Polaków "Młody Las", tajnej organizacji założonej w Malborku przez polskich robotników przymusowych, a może lepiej napisać dobitniej: polskich niewolników totalitarnego systemu niemieckiego. Niemiecki Malbork to nie tylko piękne Wysokie Podcienia, do których wzdychamy, oglądając je na starych zdjęciach. To również miejsce cierpień Polaków więzionych w latach 40. w areszcie gestapo, na który Niemcy zamienili staromiejski ratusz. W czasie apogeum i upadku rządów faszystów działalność konspiracyjną w „gnieździe krzyżactwa” (to już powojenna retoryka) prowadzili Polacy sprowadzeni do rangi niewolników przez „rasę panów” -- robotnicy przymusowi pochodzący z okolic Rypina. Tajna organizacja „Młody Las”.Ślubowali na kopię grunwaldzkiego sztandaru W marcu 1941 r. wraz z transportem Polaków z powiatu rypińskiego do Malborka trafił Narcyz Kozłowski ps. „Szary”.W gmachu szkoły średniej przy ul. 17 Marca dostał przydział do pracy w ogrodnictwie Ernsta Rudlafa w Malborku przy ul. Kopernika 27 - pisze Wiesław Jedliński w książce „Związek Polaków >>Młody Las>Młody Las<<”.Wiesław Jedliński powołuje się na Leona Szablewskiego, który miał powiedzieć po wojnie, że „Kłos” oczekiwał nadejścia Armii Czerwonej, tymczasem zginął od radzieckich kul w styczniu 1945 r. podczas walk o miasto. "Są dwie wersje na temat jego śmierci. Obie jednak zgodnie stwierdzają, że został zastrzelony przez żołnierzy sowieckich przy obecnej ul. Sienkiewicza 59 A. Pierwsza z tych wersji mówi, że zginął w momencie, gdy stanął w obronie matki i dzieci Olsenów, prosząc, by ich nie zabijano. Druga wersja, podana przez Kazimierę Urbańską, stwierdza, że został zastrzelony, nie chcąc dopuścić do zgwałcenia swej dziewczyny o imieniu Maria" - pisze kronikarz miasta. Ostatnim dowódcą „Młodego Lasu” został właśnie Leon Szablewski ps. „Orlik”, uczestnik kampanii wrześniowej, jeniec wojenny, do Malborka przewieziony z obozu jenieckiego. Robotnik przymusowy w rzeźni Maxa Baehra przy obecnej ul. Kościuszki 12-14.„Po zajęciu miasta służył za przewodnika, ujawniając pozycje niemieckiej Grupy Bojowej Marienburg, a szczególnie sieć przebitych przejść piwnicznych na Starym Mieście” - czytamy u Wiesława flaga na Bramie MariackiejZ książki Wiesława Jedlińskiego wynika, że wspomniany wcześniej Paweł Wiśniewski ps. "Longin" był człowiekiem, który w czasie walk o Malbork w styczniu 1945 r. „pod gradem kul wywiesił biało-czerwoną flagę na Bramie Mariackiej”. Flagi, a także biało-czerwone opaski miała szyć dla członków „Młodego Lasu” Kazimiera Urbańska, mieszkająca wówczas w pobliżu szpitala. Ona też po wojnie w obecności Narcyza Kozłowskiego przekazała dla koła PTTK historyczną flagę wywieszoną w Malborku w styczniu 1945 r. - pisze po zdobyciu Malborka wojsko radzieckie trzymało miasto w garści, a polskość dopiero powoli się rodziła, w tym czasie - 5 maja 1945 r. - Amerykanie wyzwolili obóz w Linzu, gdzie więziony był Narcyz Kozłowski. Dotrwał do tej chwili z wagą ciała zaledwie 33 kg. 26 sierpnia 1945 r. przybył do Malborka, gdzie spotkał się z Leonem Szablewskim i Henrykiem Urbańskim ps. „Kiliński”. Razem wzięli udział w rozwiązaniu organizacji „Młody Las”, co miało miejsce nad grobem zastrzelonego przez Sowietów Romana Dzierzbickiego, pochowanego na podwórku przy ul. Sienkiewicza 59 A. Staraniem Narcyza Kozłowskiego ciało „Kłosa” zostało ekshumowane w 1966 r. i złożone na Cmentarzu Komunalnym. W 1991 r. Kozłowski doprowadził do utworzenia Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Związek Polaków „Młody Las”, którego podstawowym celem jest sprawić, by pamięć o tajnej organizacji, która narodziła się w Malborku i walczyła o polskość, nigdy nie umarła. Działalność organizacji została opłacona śmiercią wielu działaczy. Okoliczności śmierci niektórych z nich do dzisiaj nie zostały wyjaśnione – pisał w 1991 r. Wiesław Jedliński. Młody Las powstał w Malborku 76 lat temu [ZDJĘCIA, WIDEO]. "... Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera Genealogia Tłumaczenia - niemiecki - Lista transportu robotników przymusowych tg3a - 01-07-2009 - 10:05 Temat postu: Lista transportu robotników przymusowych Witam. Proszę o przetłumaczenie nagłówka tabeli i wszystkich określeń z listy jak w tytule. Zawartości tabeli nie zamieszczałem ze względu na ochronę danych osobowych, gdyż część z tych osób może jeszcze żyć (niektórzy wyjeżdżali z dziećmi lub sami są długowieczni); zakryłem również dopiski ręczne wyglądające na podpisy. Ze względu na ograniczenia "Fotosika" całość jest podzielona na 3 części; w 2 części wstawiłem późniejszy dopisek ręczny spod spodu tabeli (zakrywając sam podpis). Z góry dziękuję za pomoc. Tadeusz Mikolaj_Wilk - 01-07-2009 - 11:54 Temat postu: Lista transportu robotników przymusowych Transport nr 71 a) oddający urząd pracy: Warszawa b) oddający obszar (dystrykt): Warszawa c) odbierający urząd pracy: d) odbierający obszar (dystrykt): Lista transportowa, karta nr 10 1. kolumna - nazwisko rodowe /nie moge przeczytać tego w nawiasie/ 2. kolumna - /nie wiem/ 3. kolumna - /mało czytelna/ 4. kolumna - dzień urodzin 5. kolumna - miejsce zamieszkania 6. kolumna - powiat 7. kolumna - mówi po niemiecku 8. kolumna - imię i nazwisko 9. kolumna - miejsce zamieszkania/powiat 10. kolumna - imię i nazwisko 11. kolumna - miejsce zamieszkania/powiat kolumny 1-7 dot. pracobiorca/pracownik kolumny 8-9 dot. dowódcy łapanki kolumny 10-11 dot. odbiorcy /nie znam tego trzeciego słowa w tej rubryce/ Pozdrawiam. tg3a - 01-07-2009 - 13:32 Temat postu: Dziękuję, Nikołaju. Widzę, że niepotrzebnie zasłaniałem dopiski w pozycji c) i d). Zresztą po dokładnym przyjrzeniu się pozycji c) można odczytać nazwę powiatu "Ebenrode", która była mi znana. W rubryce 3 dla wszystkich osób znajdujących się na tym arkuszu wpisane jest albo "led.", albo "verv.", albo "ver.". "Verv." ma tylko jedna kobieta w wieku 48 lat, "ver." mają trzej mężczyźni w wieku od 26 do 47 lat, a pozostałe 18 osób obu płci, w wieku od 15 do 23 lat mają "led.". Podejrzewam, że są to skróty dla stanu cywilnego. W drugiej kolumnie podane są imiona poszczególnych robotników przymusowych. W kolumnach 10 i 11 (wypełnione tylko dla części osób) znajdują się dane osoby o tym samym nazwisku, co dany pracownik przymusowy. Może komuś innemu znającemu niemiecki podsunie to rozwiązanie zagadki nazwy kolumn 10-11? Pozdrawiam Tadeusz Dla informacji innych osób, które może będą zainteresowane tym tematem. W kolumnie 8 i 9 tego formularza nie wpisywano w tym wypadku danych dowódcy łapanki. Dwie znane mi osoby z tej listy nie zostały zresztą wzięte z łapanki, ale zostały wyznaczone ze swojej wsi jako rodzaj kontyngentu. W rubrykach tych znajdują się za to dane bauerów, do których te osoby zostały przydzielone. Znajomości niemieckiego nie wypełniono, ani na "tak", ani na "nie", dla żadnej osoby. W kolumnie 1 oprócz nazwiska dla większości osób podano informację "mit Kinder", "mit Sohn", "mit Mutter", "mit Fater", "mit Schrester". "mit Bruder" lub "mit Cusin", czyli były to rodziny. Dzieci od rodziców nie oddzielono, brata z siostrą - nie wiadomo, bo siostra nie ma wypełnionego bauera. Kuzyni (dwóch) trafili do różnych bauerów w tej samej wsi. annastregiel - 01-07-2009 - 14:23 Temat postu: Re: Lista transportu robotników przymusowych Tadeuszu, czy mógłbyś podać archiwum, w którym takie listy można znaleźć? Myślę, że nie tylko ja, ale wiele osób może być tym zainteresowanych. Z góry dziękuję bardzo. Ania S. - 01-07-2009 - 15:02 Temat postu: Re: Lista transportu robotników przymusowych Jeżeli można, to ja jako córka, tez jestem zainteresowana Listą transportu robotników przymusowych do Niemiec-wywiezionych jesienią 1945r. - z Sompolna. W takim transporcie był mój jest, jeżeli jest możliwość ?-Halina - 01-07-2009 - 15:04 Temat postu: Re: Lista transportu robotników przymusowych Jeżeli można, to ja jako córka, tez jestem zainteresowana Listą transportu robotników przymusowych do Niemiec-wywiezionych jesienią 1939r. - z Sompolna. W takim transporcie był mój jest, jeżeli jest możliwość ?-Halina - 01-07-2009 - 15:07 Temat postu: Re: Lista transportu robotników przymusowych Przepraszam, w 1-szym ogłoszeniu jest błąd w dacie-chodzi o rok 1939-pierwszy transport robotników przymusowych z Sompolna do tg3a - 01-07-2009 - 15:42 Temat postu: Dziękuję, miroku. Dla Haliny, Ani i dla wszystkich zainteresowanych tematem robót przymusowych. Ja powyższą listę dostałem z Międzynarodowego Biura Poszukiwawczego w Bad Arolsen. Wypełniłem formularz zgłoszeniowy na stronie i po mniej więcej 2 miesiącach dostałem odpowiedź. Powyższy adres znalazłem na Forgenie w wątku podany przez użytkownika darka. Formularz zgłoszeniowy dostępny jest w języku angielskim, niemieckim i francuskim. Poszukiwania są bezpłatne. Odpowiedzi przysyłali mi po polsku. Na pewno nie mają oni danych o wszystkich wywózkach robotników przymusowych. Powyższa lista dotyczyła mojego Taty i wujka, natomiast na analogiczne zapytanie dotyczące dalszej cioci dostałem tylko kopie trzech listów gończych z wykazami zbiegłych robotników, na jakie się dostała po swojej ucieczce. Lista, jaką od nich posiadam, została mi przekazana jako materiał poufny. Stąd też, oprócz innych powodów, moje środki ostrożności, by nie ujawniać informacji o osobach. Pozdrawiam wszystkich Tadeusz annastregiel - 01-07-2009 - 16:01 Temat postu: Tadeuszu, otrzymałam z Bad Arolsen , po wypełnieniu formularza dotyczącego Taty i Wujka ( też po 2 miesiącach) odpowiedź i ksera dokumentów poświadczających ich pobyt na robotach w Niemczech. Również opatrzone były klauzulą poufne. Nie przysłano mi jednak w obu przypadkach list transportowych, na których byliby umieszczeni. Wygląda na to, ze rzeczywiście nie wszystkie listy się zachowały. Tato i Wujek wywiezieni zostali z Łodzi. - 01-07-2009 - 23:46 Temat postu: Do Pana Tadeusza. Dziękuje ślicznie za dane-Halina danabarto - 03-07-2009 - 10:00 Temat postu: Dla Tadeusza ---------------------------------------------------------------------------------- ARBEITNEHMER-pracownik ---------------------------------------------------------------------------------- 1. kolumna - nazwisko rodowe (bei Frauen auch Geburtsname) - u kobiet tez nazwisko z domu. 2. kolumna - Rufname - nazwisko, imie uzywane "na codzien" ( jak sie na niego/nia wola) 3. kolumna - ledig-verheiratet-verwittwet-geschieden wolny- zonaty/zamezna- owdowialy/la-rozwiedziony/na 8-9 BETRIEBSFÜHRER- prowadzacy zaklad ( zarzadzajacy gospodarstwem) ------------------------------------------------------------------------------------ 10-11 140 Dzien wyjazdu c)Przyjecie do - Urzedu Pracy d)Przyjecie do - Panstwowego ( okregowego) Urzedu Pracy ------------------------------------------- EMPFÄNGER DER LOHNERSPARNISSE- otrzymujacy wynagrodzenie ------------------------------------------------------------------------------------ "dowódcy łapanki" - tych slow nie moge nigdzie znalesc po niemiecku. Pozdrowienia Dana tg3a - 03-07-2009 - 10:59 Temat postu: Witam wszystkich. Dano, dziękuję ślicznie za wyczerpującą odpowiedź. Przypuszczm, że z ręcznego dopisku, który umieściłem w drugiej części (i zasłoniłem w nim podpis) nic interesującego nie wynika... (spodziewam się, że jest to coś w rodzaju "Zatwierdzam") Pozdrawiam - Tadeusz danabarto - 03-07-2009 - 11:46 Temat postu: moze to byc skrot- wykonujacy- podpis i data ale to tylko przypuszczenie, bo brakuje mi jednej literki. Pozdrowienia Dana tg3a - 03-07-2009 - 13:11 Temat postu: Bardzo dziękuję wszystkim, którzy mi pomogli. Pozdrawiam - Tadeusz Wszystkie czasy w strefie GMT - 12 Godzin Powered by PNphpBB2 © 2003-2006 The PNphpBB GroupCredits Z Franciszkiem Wodą SJ, misjonarzem pracującym w Zambii, rozmawia Józef Augustyn SJ W czasie wojny został Ojciec wywieziony na roboty do Niemiec. Jak do tego doszło? To było zimą 1943 roku. Miałem wtedy niespełna siedemnaście lat. Niemcy w tym czasie na wszelkie sposoby starali się zdobyć ludzi do pracy na terenie Rzeszy: na roli, w fabrykach, w kopalniach. Rąk do pracy brakowało, bo sami Niemcy walczyli o "nowy porządek w Europie". Siły roboczej szukali więc w krajach okupowanych, między innymi przez łapanki na ulicach miast. Natomiast na wsi sołtys danej miejscowości miał regularnie wyznaczać określoną liczbę mieszkańców do pracy w Rzeszy. I tak też się stało w moich rodzinnych Mokrzyskach. Do naszego domu przyszło zawiadomienie, że zostałem do takiej pracy wyznaczony. Mam to zawiadomienie do dziś. Przed wywiezieniem na roboty mogłaby mnie uchronić praca na rzecz niemieckiego wysiłku wojennego, tyle że w Mokrzyskach nic takiego nie robiłem. Nie można było też takiego zatrudnienia załatwić od ręki. Ojciec chciał mnie więc ukryć u rodziny w Lubelskiem, gdzie mieszkali bracia mojej mamy, ale się nie zgodziłem. Bałem się, że jeśli zniknę bez śladu, moi najbliżsi będą z tego powodu represjonowani. Powiedziałem więc do ojca: "Na dobre czy na złe - pojadę". Spakowałem się, pożegnałem z bliskimi i 31 stycznia 1943 roku stawiłem się na stacji kolejowej w Brzesku. Co było potem? Najpierw całą grupą zostaliśmy umieszczeni w obozie przejściowym w Krakowie, utworzonym w budynku szkoły średniej przy ul. Wąskiej. Tam byliśmy przygotowywani do wyjazdu. W jaki sposób? Dezynfekcja, strzyżenie, sprawdzanie dokumentów i danych. Spędziliśmy tam około tygodnia. Pamiętam, że odwiedziła mnie mama z wujkiem. Przywiozła mi jeszcze jakąś ciepłą kapotę i trochę jedzenia. Wydawało się jej, że nie dość dobrze wyposażyła mnie na drogę. Nie mogłem do nich zejść. Stali na ulicy, a ja byłem przy oknie jednej z sal na pierwszym czy drugim piętrze. Stamtąd z nimi rozmawiałem. Ilu was było w tym obozie? Dokładnie nie pamiętam, może dwieście osób. Po tygodniu wsadzili nas do pociągu i z Krakowa Głównego wywieźli na zachód. To był pociąg osobowy. W czasie drogi zapisywałem wszystkie mijane stacje, ale ta lista gdzieś mi zginęła. Na pewno jechaliśmy przez Drezno. Podróż trwała dwa dni. Co jakiś czas nasz pociąg zatrzymywano, by przepuścić transporty wojskowe. W końcu dojechaliśmy do Wuppertalu w Westfalii. Tam ponownie umieszczono nas w obozie przejściowym, gdzie przeszliśmy podobną procedurę jak wcześniej w Krakowie. Następnego dnia znowu do pociągu - tym razem do Kolonii. Tam rozdzielili nas na mniejsze grupy i przyczepami ciągniętymi przez traktory zawieźli do Bonn oddalonego od Kolonii jakieś trzydzieści kilometrów. Byliśmy po lewej stronie Renu i nie przejeżdżaliśmy przez niego na drugi brzeg. W Bonn trafiliśmy do miejscowego urzędu pracy. Wszystkich umieścili na dużej hali, gdzie rozpoczęło się przydzielanie do konkretnych prac. Polegało to na tym, że jeden z urzędników wywoływał poszczególne zawody, na które było zapotrzebowanie, a ludzie się zgłaszali. Tyle że ja nie miałem żadnego zawodu. Zostałem na końcu w grupie około dwudziestu osób: kobiet i mężczyzn. Wtedy przyszli bauerzy, czyli niemieccy gospodarze, i każdy wybierał dla siebie robotników do pracy na wsi. Najpierw wybrał mnie gospodarz, któremu - jak mi się wydawało - nie najlepiej patrzyło z oczu. Wymknąłem się więc do grupy osób jeszcze bez przydziału i trafiłem do gospodarza, który robił lepsze wrażenie. Czy to się później potwierdziło? Wybrał czterech mężczyzn i jedną dziewczynę i zabrał nas do jednej wioski, ale rozdzielił do różnych gospodarstw. To było Niederbachem oddalone od Bonn o jakieś dwadzieścia kilometrów. W linii prostej wioska leżała trzy kilometry na zachód od Renu. Ostatecznie zostałem przywieziony do domu małżeństwa w średnim wieku. Kiedy przyjechaliśmy na miejsce, było już późno. Dali mi więc ciepłe łóżko i dopiero na drugi dzień rano zaczęła się moja praca. Muszę przyznać, że trafiłem szczęśliwie. A gospodarz, który najpierw mnie wybrał na hali w Bonn, mieszkał w sąsiedniej wiosce i jak się okazało był miejscowym nazistą. Bardzo źle traktował swoich przymusowych robotników. Do tego stopnia, że pracujący u niego napisali skargę do urzędu w Bonn. Przeczucie więc mnie nie myliło. Kim byli ludzie, u których Ojciec pracował? To byli katolicy, bardzo dobrzy ludzie - Elizabeth i Klemens Geodelsowie. Mieli syna Josepha i trzy córki. Jedna była starsza ode mnie, średnia w moim wieku, a najmłodsza miała czternaście lat. Syn był w wojsku, w 6. Armii Polowej gen. Friedricha von Paulusa i walczył pod Stalingradem. Kiedy tam przybyłem, było już po bitwie o Stalingrad, bo kapitulację ogłoszono 2 lutego 1943 roku. Czy syn gospodarzy przeżył? Nie wiadomo, co się z nim stało: czy poległ w walkach, czy dostał się do niewoli i tam zmarł. Moi gospodarze dostali zawiadomienie, że ich syn "zaginął w walce", cały czas mieli więc nadzieję, że wróci. Każdego dnia modlili się w tej intencji na różańcu. Nie wrócił jednak i nie przysłał też żadnej wiadomości. Jak był Ojciec traktowany przez niemieckich gospodarzy? Bardzo dobrze. Miałem swój pokój i łóżko z ciepłą pierzyną. Zapewniali mi wikt i opierunek. Na święta dostawałem bieliznę albo ubranie. Jadłem to samo, co oni, przy jednym stole, choć - jak się później dowiedziałem - było to zabronione i gospodarzom groziła za to kara. Rasa panów nie mogła siedzieć przy jednym stole z podludźmi. Nie mogliśmy też razem z Niemcami chodzić do kościoła. Raz w miesiącu była Msza dla przymusowych robotników. Za złamanie tego zakazu groziła kara siedmiu dni obozu. Ogólnie więc miałem tam dobre warunki, a i praca nie była szczególnie ciężka, bo przecież w domu też pracowałem na roli. Poza tym oprócz mnie w gospodarstwie pomagał też niemiecki pracownik. Nazywał się Heinrich Koll. Był do mnie przyjaźnie nastawiony i nie czułem z jego strony żadnej wrogości. Najbardziej dokuczała mi tęsknota za rodziną. Zdarzało się, że płakałem. Kiedyś orząc, wzdychałem do nieba, prosząc Boga, by pocieszył moich rodziców i powiedział im, że u mnie wszystko w porządku, bo rzeczywiście gospodarze byli dobrymi ludźmi. Miałem szczęście. Wielu polskich przymusowych robotników ciężko pracowało w fabrykach i kopalniach albo było wyzyskiwanych przez niemieckich bauerów. W naszej wiosce tylko jeden gospodarz należał do nazistowskiej Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), ale i on nie szykanował pracujących u niego ludzi. Czy rozmawialiście na temat nazizmu, Hitlera i wojny? Sam nigdy takich rozmów nie zaczynałem. Na początku po prostu nie zdawałem sobie sprawy z tego, czym jest nazizm. Zresztą przyjechałem do Niemiec bez znajomości języka. Później z pojedynczych zdań, z zachowania czy nawet ze stosunku do mnie mogłem wywnioskować, że moi gospodarze nie byli przychylni Hitlerowi. Oczywiście nie mogli mówić o tym wprost, ale kiedyś gospodarz tłumaczył mi, że Nadrenia, gdzie leżała ich wioska, po pierwszej wojnie światowej była w strefie wpływów Ententy, czyli sojuszu Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji. Dopiero w 1936 roku wkroczył tam Hitler, ale tak naprawdę oni nie mają nic wspólnego z "Prusakami". Czy rzeczywiście tak było? Takie miałem wrażenie. Jedynie najmłodsza córka, która dopiero co skończyła szkołę, wykazywała tendencje pronazistowskie. Czy spotykał Ojciec innych przymusowych robotników? Oficjalnie mogliśmy spotykać się raz w miesiącu na Mszy i coniedzielnych spotkaniach organizowanych przez nadzorującego nas esesmana - von Brauna. Jednak także poza tymi dwiema sytuacjami kontaktowaliśmy się ze sobą, choć - jak mówiłem - było to zabronione. Czego dotyczyły te niedzielne spotkania? Odbywały się one w sąsiedniej miejscowości, w dużej hali. Musieli być obecni na nich wszyscy przymusowi robotnicy z całego regionu. Von Braun mówił nam, jakie to wielkie szczęście nas spotkało, że możemy pracować dla Rzeszy, która tak się dla nas wykrwawia i która uratowała nas przed polskim reżimem. Krótko mówiąc, indoktrynował nas, ale jego słowa padały niczym groch o ścianę. Kiedyś mówił o Bydgoszczy. 3 września 1939 roku doszło tam do walk wojsk polskich z dywersantami niemieckimi, których wspomagali miejscowi Niemcy. Część schwytanych Niemców rozstrzelano. Propaganda III Rzeszy mówiła o Bromberger Blutsonntag - "krwawej niedzieli" i po wkroczeniu wojsk niemieckich do Bydgoszczy te wydarzenia stały się dla okupanta pretekstem do ogromnych represji. Miały wtedy miejsce egzekucje na polskiej ludności cywilnej, wielu Polaków wywieziono też do obozów koncentracyjnych. Kiedy von Braun z przejęciem mówił o tym, jak to Polacy mordowali w Bydgoszczy niewinnych Niemców, ktoś zawołał: "Das ist nicht Wahr!" - "To nie prawda!". Von Braun wściekł się i krzyczał: "Wer hat das gesagt?" - "Kto to powiedział?". Wyzywał nas od tchórzy, ale nikt się nie przyznał, a on ostatecznie nie dociekał. W każdym razie cieszyliśmy się, że ktoś mu się sprzeciwił. Wspomniał Ojciec o tym, że przymusowi robotnicy nie mogli jeść przy jednym stole z niemieckimi gospodarzami i chodzić z nimi do kościoła. Czego jeszcze nie wolno wam było robić? Jak już mówiłem, nie można się nam było spotykać. Nie mogliśmy jeździć do pracy rowerem, musieliśmy chodzić pieszo, nawet jeśli była to znaczna odległość. Poza tym nie było mowy o jakichś relacjach między Niemcami a robotnikami przymusowymi na płaszczyźnie czysto ludzkiej. Jeśli przymusowy robotnik zakochał się w Niemce i wyszło to na jaw, był wieszany, a dziewczynie golono do łysa głowę i obwożoną ją po okolicy. O tym opowiada film Andrzeja Wajdy "Miłość w Niemczech". W miejscowości, gdzie pracowałem, nie było takich przypadków, ale słyszałem o nich. Pamiętam też, że kiedyś najmłodsza córka mojego gospodarza zapytała mnie, co bym zrobił, gdybym zakochał się w niemieckiej dziewczynie. Odpowiedziałem jej, że się na to nie zanosi. A ona na to: "Gdybyś się zakochał w Niemce, musiałabym cię nienawidzić". Nie wiem, czy chciała mnie sprowokować, ale później zdałem sobie sprawę, że rzeczywiście musiałaby mnie nienawidzić, bo tego domagała się od niej partia. Nie myślał Ojciec o ucieczce? Nigdy mi to nie przyszło do głowy. Zapewne wynikało to ze stosunku do mnie niemieckich gospodarzy oraz sytuacji innych polskich robotników, którzy pracowali w tej miejscowości. Ich także dobrze tam traktowano. Natomiast z Oberbachem, wioski położonej niedaleko Niederbachem, latem 1944 roku uciekło dwóch przymusowych robotników. Tyle że nie starali się oni wydostać z Niemiec, a ukryli się w pobliskim lesie. Najpierw nikt ich nie ścigał. Uciekinierzy potrzebowali jedzenia, więc zaczęli nocą zbierać po polach warzywa, a w końcu przyszli do gospodarstwa, gdzie wcześniej pracowali, i ukradli stamtąd kilka rzeczy, nie tylko żywność. Gospodarze domyślili się, że sprawcami kradzieży mogą być zbiegli robotnicy, i została zorganizowana obława. Za trzecim razem ich znaleźli i rozstrzelali na miejscu. 6 czerwca 1944 roku miało miejsce lądowanie aliantów w Normandii i pewnie uciekinierzy mieli nadzieję, że szybko nastąpi wyzwolenie. Tymczasem wojna trwała jeszcze blisko rok. Wyzwolenie jednak w końcu przyszło. Okolice Niederbachem wyzwolili Amerykanie. To było 7 marca 1945 roku. Pamiętam, że kilka dni przed wkroczeniem wojsk amerykańskich z okolicznych miejscowości wycofywali się Niemcy: to była masa żołnierzy idących pieszo albo jadących konno i na motocyklach. Przechodzili też przez miejscowość, gdzie pracowałem. A ponieważ było pochmurno, alianci nie mogli zbombardować ich z samolotów. Gdyby nie niski pułap chmur, pewnie by nas wysadzili w powietrze razem z niemieckim wojskiem. Mieszkańcy Niederbachem mieli więc szczęście, a ja razem z nimi. W nocy z 6 na 7 marca przyszła wiadomość, że Amerykanie są już w sąsiedniej wiosce. Wszyscy w Niederbachem wywiesili więc na gankach białe flagi. Tylko że 7 marca około trzeciej po południu przez wioskę przejeżdżała jakaś grupa niemieckich żołnierzy i jadący na czele esesman, jak zobaczył te białe flagi, zaczął strzelać w stronę ganków. Ludzie więc schowali te flagi z powrotem do środka. Kiedy się ściemniało, mój gospodarz wraz z rodziną zszedł do piwnicy. Mówił, żebym ukrył się tam razem z nimi, ale ja miałem obawy, że jeśli w dom uderzy bomba, to się nie wydostaniemy spod gruzu. Z ukrycia więc obserwowałem szosę. Kiedy zobaczyłem, że nadjeżdża samochód i nie jest to auto niemieckie, wyciągnąłem do góry ręce z białą chusteczką. Jeden z samochodów się zatrzymał i Amerykanie pokazali mi na migi, że chce się im pić. Poszedłem więc z tą prośbą do gospodarza. Gospodarz odkorkował flaszkę z sokiem jabłkowym, nalał do kufla, a ja zaniosłem go Amerykanom. Ci wzięli kufel i odjechali. A gospodarz do mnie: "Gdzie jest mój kufel?". Nieważne były bomby, armatnie kule i ostrzał, tylko ten kufel. Nie było więc w waszej wiosce walk. Na szczęście nie. Amerykanie ustawili w ogrodzie mojego gospodarza armatkę, nałożyli na nią siatkę maskującą i co jakiś czas strzelali z niej za Ren. Zza Renu w naszą stronę też wystrzelono kilka pocisków, ale nie wyrządziły one większych szkód. Żaden z nich nie spadł na dom. Zresztą po kilku dniach Amerykanie poszli dalej na wschód i linia walk się od nas odsunęła. Powoli życie zaczęło wracać do normy. To był przełom marca i kwietnia, gospodarz powiedział więc: "Trzeba wyjść w pole". Ojciec został w Niederbachem? Zostałem. Nie poszedłem z Amerykanami, jak zrobiło wielu przymusowych robotników. Jeden z Polaków, z którym zaprzyjaźniłem się w Niederbachem, powiedział: "Gdzie pójdziesz? Po co? Na razie nic nie wiadomo". I przyznałem mu rację. Czekałem na rozwój wypadków i pracowałem jak dotąd u mojego gospodarza. Wyszedłem na pole z broną ciągniętą przez dwa konie. W pewnym momencie zobaczyłem, że pod tą broną wloką się trzy granaty. Zatrzymałem konie i zacząłem się zastanawiać, co robić. Pomyślałem, że przede wszystkim muszę skończyć swoją robotę. Odhaczyłem więc powoli te granaty, zaniosłem na bok, a potem ostrożnie bronowałem dalej. Znalazłem jeszcze w jednym miejscu czwarty granat, ale robotę skończyłem. Chyba nie do końca zdawałem sobie sprawę z niebezpieczeństwa. Odminował Ojciec pole. Bawiłem się w sapera. W połowie listopada 1945 roku odszedłem stamtąd do obozu przejściowego zorganizowanego przez Amerykanów jakieś dziesięć - piętnaście kilometrów od Niederbachem. Polacy od razu zaczęli się tam organizować w różne struktury. W tym czasie myślałem już o powołaniu kapłańskim i chciałem przede wszystkim skończyć szkołę średnią, a taka była właśnie w tym obozie. Pojechałem więc tam, zgłosiłem się do kierownika szkoły i powiedziałem, że w Brzesku ukończyłem pierwszą klasę Liceum im. Józefa Piłsudskiego, że nie mam jednak z sobą żadnych świadectw, ale chciałbym kontynuować naukę w drugiej klasie. Po egzaminie orientacyjnym zostałem do tej szkoły przyjęty. Wróciłem więc do Niederbachem zabrać swoje rzeczy i pożegnać się. Co powiedzieli gospodarze? Pani Elizabeth płakała. Może przypominałem jej syna. Nie wiem. Później jeszcze parę razy ich odwiedziłem. Zawsze przywoziłem od nich syrop z buraków cukrowych. Mieliśmy więc słodkie urozmaicenie obozowej diety. Jakiś czas później naszą szkołę przeniesiono do klasztoru w Knechtsteden, a później do Lippstadt. I tam, w czerwcu 1948 roku, zdałem maturę. Nie chciał Ojciec wracać do Polski? Przede wszystkim chciałem zdać maturę. Z rodzicami miałem kontakt przez Czerwony Krzyż. Napisałem do domu, że mogę w Niemczech skończyć szkołę średnią i zapytałem, czy mam wracać. Ojciec odpisał, że jeśli mam możliwość studiowania, to żebym został. Zostałem więc, a po maturze wstąpiłem do jezuitów. To znaczy nie od razu. Najpierw musiałem napisać podanie, które zostało odesłane do Rzymu, później przeszedłem egzamin przed czterema ojcami jezuitami. Ostatecznie mogłem rozpocząć nowicjat. Proponowano mi, bym starał się o przyjęcie do nowicjatu w Niemczech, ale ja pomyślałem, że niemiecki już znam, więc jak pojadę do Włoch, to nauczę się włoskiego. I rzeczywiście przełożeni wysłali mnie do Galloro w prowincji rzymskiej. Kiedy skończyłem studia filozoficzne na Uniwersytecie Gregoriańskim, Adam Kozłowiecki SJ zachęcił mnie do wyjazdu do Rodezji Północnej, dzisiejszej Zambii. Przed wyjazdem do Afryki przez pięć miesięcy uczyłem się języka angielskiego na Malcie i w 1956 roku wyjechałem do Lusaki. Później w latach sześćdziesiątych studiowałem w Irlandii teologię. Do Zambii wróciłem w 1966 roku. Czy po wojnie był Ojciec w Polsce? Dopiero w 1965 roku, a więc dwadzieścia dwa lata po wywiezieniu na roboty. Byłem już po święceniach i miałem w Polsce prymicje. Spotkałem się z rodzicami, z bratem i siostrą. Mój brat też skończył szkołę średnią i wstąpił do lotnictwa w polskim wojsku, ale władze nie pozwoliły mu na służbę w tej jednostce, bo wyszło na jaw, że ma brata na Zachodzie. A czy utrzymywał Ojciec później kontakty z niemieckimi gospodarzami? Utrzymywałem. Ostatni raz byłem u nich też w 1965 roku. Pan Klemens już nie żył. Spotkałem tylko panią Elizabeth. Bardzo dobrze ją wspominam. Miałem naprawdę wiele szczęścia, że trafiłem w Niemczech do rodziny Geodelsów. Życie Duchowe

pracownicy przymusowi w niemczech lista